Biyouyumluluk Testleri Nedir?
Biyouyumluluk testleri, medikal cihazların insan dokularıyla etkileşimini değerlendiren analizlerdir. Bu testler, cihazın toksik madde içerip içermediğini, doku ve hücrelere zarar verip vermediğini ortaya koyar. ISO 10993 standardı, biyouyumluluk testlerinin nasıl yapılacağını ve hangi testlerin uygulanması gerektiğini belirleyen uluslararası bir kılavuzdur.
ISO 10993 Standardı ve Önemi
ISO 10993 standardı, tıbbi cihazların biyolojik değerlendirmesini kapsayan kapsamlı bir standart serisidir. Bu standart, cihazın kullanım amacına ve temas süresine göre farklı biyouyumluluk testlerinin yapılmasını gerektirir. ISO 10993'ün temel hedefleri:
Cihazın güvenliğini değerlendirmek
Kullanıcı sağlığına olası riskleri en aza indirmek
Yasal uyumluluğu sağlamak
Biyouyumluluk Test Türleri
ISO 10993 kapsamında gerçekleştirilen biyouyumluluk testlerinden bazıları şunlardır:
Sitotoksisite Testi: Hücrelere zarar veren toksik maddelerin varlığını tespit eder.
Sensitizasyon Testi: Cihazın alerjik reaksiyonlara neden olup olmadığını değerlendirir.
İrritasyon Testi: Cihazın cilt, göz veya mukozalarda tahrişe yol açma potansiyelini belirler.
Akut Sistemik Toksisite Testi: Cihazın kısa süreli sistemik toksisite etkilerini değerlendirir.
Hemokompatibilite Testi: Kanla temas eden cihazların kan hücreleri ve pıhtılaşma süreçleri üzerindeki etkilerini ölçer.
Genotoksisite Testi: DNA'ya zarar verip vermediğini belirler.
Karsinojenisite ve Reprodüktif Toksisite Testleri: Uzun süreli kullanımın kansere neden olma veya üreme sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendirir.
Hangi Tıbbi Cihazlar İçin Gerekir?
Biyouyumluluk testleri, aşağıdaki tıbbi cihazlar için kritik öneme sahiptir:
Kateterler, iğneler ve implantlar
Yapay organlar ve protezler
Cerrahi malzemeler
Kan torbaları ve tüpler
Dental ürünler
Tanı cihazları
Biyouyumluluk Testlerinin Aşamaları
Risk Değerlendirmesi: Cihazın temas türü (cilt, kan, doku vb.) ve süresi dikkate alınarak test gereksinimleri belirlenir.
Numune Hazırlığı: Testler için cihazdan uygun numuneler alınır.
Testlerin Gerçekleştirilmesi: ISO 10993 standardına uygun yöntemlerle laboratuvar testleri yapılır.
Sonuçların Değerlendirilmesi: Test sonuçları raporlanır ve cihazın biyouyumluluğu değerlendirilir.
Biyouyumluluk Testlerinin Avantajları
Kullanıcı Güvenliği: Cihazların güvenli olduğunu garanti eder.
Regülasyonlara Uyum: Tıbbi cihazların piyasaya sürülmesi için gerekli yasal uyumluluğu sağlar.
Pazara Erişim: ISO 10993 uyumluluğu, uluslararası pazarlarda kabul edilebilirlik açısından büyük avantaj sunar.
Marka Güveni: Güvenli ürünler sunarak marka itibarını artırır.
ISO 10993 ve Küresel Uyumluluk
Biyouyumluluk testleri, yalnızca yerel yasal düzenlemeler için değil, aynı zamanda uluslararası regülasyonlar için de önemlidir. FDA, CE işareti ve diğer küresel sertifikasyon süreçleri, ISO 10993 uygunluğunu zorunlu kılmaktadır.
Sterilite Testi ISO 11737-1
Sterilite Testi ISO 11737-1, tıbbi cihazların mikrobiyal kontaminasyondan arındırılmış olup olmadığını belirlemek amacıyla uygulanan uluslararası bir test standardıdır. Bu test, sterilizasyon işleminden önce ürün üzerinde bulunan canlı mikroorganizma yükünü (bioburden) belirlemeyi hedefler. Bu nedenle ISO 11737-1 testi, sterilizasyon yöntemlerinin doğrulanması ve etkinliğinin kanıtlanması için kritik öneme sahiptir.
Ekstrakte Edilebilir ve Sızabilir Uçucu Organik Bileşenler (VOC) – ISO 10993-12 / ISO 10993-18 / ISO 10993-17
Tıbbi cihazlardan salınabilecek uçucu organik bileşiklerin belirlenmesi; ürün güvenliği, biyouyumluluk ve CE/FDA gereklilikleri açısından zorunludur. ISO 10993-12 numune hazırlığını, ISO 10993-18 kimyasal karakterizasyonu, ISO 10993-17 ise toksikolojik risk değerlendirmesini tanımlar. Bu testler sayesinde cihazdan hastaya geçebilecek kimyasal riskler kontrol altına alınır.
Yüzey Kompozisyonu Karşılaştırması – ISO 10993-13 / ISO 10993-12 / ASTM E1252
Tıbbi cihaz yüzeylerinden salınabilen bozunma ürünleri ve kimyasal bileşenler, ISO 10993-13’e göre değerlendirilir. ISO 10993-12 numune hazırlığını tanımlarken, ASTM E1252 yüzeyin kimyasal kompozisyonunu analiz etmek için kullanılan spektroskopik yöntemleri belirler. Bu testler, malzeme uyumluluğunu, yüzey bütünlüğünü ve olası biyolojik riskleri karşılaştırmalı olarak doğrular.
Bakteriyel Endotoksin (LAL) Testi – USP 161 / EP 2.6.14 / USP 85 / ISO 11737-3
Bakteriyel endotoksin testi, tıbbi cihaz ve enjektabl ürünlerde pirojenik (ateş yapıcı) lipopolisakkaritlerin varlığını belirlemek için uygulanır. USP 85 ve EP 2.6.14 LAL yöntemini, USP 161 test koşullarını, ISO 11737-3 ise medikal cihazlarda endotoksin limitlerini tanımlar. Test; jel pıhtılaşma, turbidimetrik veya kinetik kromojenik yöntemlerle gerçekleştirilir.
In Vitro Sitotoksisite Testi – TS EN ISO 10993-5 / TS EN ISO 10993-12
In vitro sitotoksisite testi, tıbbi cihaz materyallerinin hücre canlılığına etkisini belirlemek için uygulanır. TS EN ISO 10993-5 test prensiplerini, hücre morfolojisi ve canlılık ölçüm yöntemlerini tanımlar. TS EN ISO 10993-12 ise numune hazırlığı, ekstrakt koşulları ve yüzey alanı/hacim oranı gibi teknik parametreleri belirler. Bu test biyouyumluluk değerlendirmesinin temel adımlarındandır.
Etilen Oksit (C₂H₄O) Kalıntı Tayini – TS EN ISO 10993-7 Ek B
Etilen oksit ile sterilize edilen tıbbi cihazlarda kalan EO, Etilen Klorohidrin (ECH) ve Etilen Glikol (EG) kalıntıları TS EN ISO 10993-7 Ek B’ye göre değerlendirilir. Bu standart, havalandırma süreleri, kabul edilebilir günlük maruziyet limitleri ve GC-MS ile analiz yöntemlerini tanımlar. Amaç, toksik ve kanserojen etkili EO kalıntılarının hasta güvenliğini tehdit etmemesini sağlamaktır.
Etilen Klorhidrin (HOCH₂CH₂Cl) Kalıntı Tayini – GC-MS | TS EN ISO 10993-7 Ek B
Etilen oksit sterilizasyonu sonrası oluşabilen toksik yan ürünlerden biri Etilen Klorhidrin’dir (ECH). TS EN ISO 10993-7 Ek B, tıbbi cihazlarda ECH kalıntılarının GC-MS yöntemiyle belirlenmesini, günlük maruziyet limitlerini ve havalandırma sürelerini tanımlar. Bu analiz, EO sterilize ürünlerin hasta için güvenli seviyede kimyasal kalıntı içermediğini doğrulamak için zorunludur.
Etilen Glikol (C₂H₆O₂) Kalıntı Tayini – GC-MS | TS EN ISO 10993-7 Ek B / Ek I
Etilen oksit sterilizasyonu sonrası oluşabilen bir diğer yan ürün Etilen Glikol (EG) olup, toksikolojik açıdan değerlendirilmesi gereklidir. TS EN ISO 10993-7 Ek B ve Ek I, tıbbi cihazlarda EG kalıntılarının GC-MS yöntemiyle tayinini, günlük maruziyet limitlerini ve havalandırma gerekliliklerini tanımlar. Bu test, EO sterilizasyon sonrası ürünün hasta kullanımına güvenli olup olmadığını doğrular.
Medikal Malzemeler ve İlişkili Ürünlerde Deterjan (Anyonik Yüzey Aktif Madde) Kalıntı Tayini – ISO 2271 / ASTM F2459
Sterilizasyon veya temizleme sonrası medikal malzemeler üzerinde kalan deterjan ve anyonik yüzey aktif madde kalıntıları, hasta güvenliği açısından risk oluşturur. ISO 2271, anyonik yüzey aktif miktarının titrimetrik yöntemle tayinini tanımlar. ASTM F2459 ise özellikle yeniden kullanılabilir cerrahi aletlerde temizlik sonrası kimyasal kalıntıların değerlendirilmesini belirtir. Bu analiz, cihazların biyouyumluluk ve güvenlik standartlarına uygunluğunu doğrular.
Yağ ve Gres Kalıntısı Tayini – ASTM F2459
Medikal cihazların temizliği sonrası üzerinde kalan yağ, gres ve benzeri organik kirler; sterilizasyon etkinliğini ve biyouyumluluğu olumsuz etkileyebilir. ASTM F2459, özellikle yeniden kullanılabilir cerrahi aletlerde yağ ve gres kalıntılarının solvent ekstraksiyonu ve gravimetrik yöntemle belirlenmesini tanımlar. Bu test, yüzeyde kalan organik kontaminantların kabul edilebilir limitlerin altında olduğunu doğrulamak için kullanılır.
Toplam Hidrokarbon (THC) Kalıntısı Tayini – TS EN ISO 9377-2 Ek C
TS EN ISO 9377-2 Ek C, tıbbi cihazlarda veya temizlik sonrası yüzeylerde kalan toplam hidrokarbon (THC) kalıntılarının belirlenmesi için kullanılır. Numuneden organik çözücü ile ekstraksiyon yapılır, ardından GC-FID ile analiz edilerek toplam mineral yağ ve hidrokarbon miktarı hesaplanır. Bu yöntem, yağ bazlı kirlerin, sterilizasyon ve biyouyumluluk açısından kabul edilebilir sınırların altında olup olmadığını doğrulamak için uygulanır.
Tek Kullanımlık Steril Hipodermik Şırıngalarda Metal Kalıntı Testi – ISO 7886-1 Ek A / Ek F
ISO 7886-1 Ek A ve Ek F, tek kullanımlık steril şırıngalarda kurşun, kalay, çinko, demir, kadmiyum ve silikon gibi metal ve partikül kalıntılarının sınırlarını ve analiz yöntemlerini tanımlar. Testte numune uygun çözeltiyle ekstrakte edilir ve ICP-MS/AAS ile metal miktarı ölçülür. Amaç, enjeksiyon sırasında toksik metal geçişini ve partikül kaynaklı biyolojik riskleri önlemektir.
Tıbbi Cihazlar In Vitro İrritasyon Testi – TS EN ISO 10993-23 / TS EN ISO 10993-12
In vitro irritasyon testi, tıbbi cihaz materyallerinin cilt veya mukoz membranlarda tahrişe yol açıp açmadığını değerlendirmek için uygulanır. TS EN ISO 10993-23, deri modeli (reconstructed human epidermis) kullanılarak hücre canlılığına dayalı irritasyon değerlendirmesini tanımlar. TS EN ISO 10993-12 ise numune hazırlama, ekstraksiyon koşulları ve yüzey alanı/hacim oranı gibi teknik gereklilikleri belirler. Bu test, hayvan kullanımına alternatif güvenilir bir biyouyumluluk yöntemidir.
Ekstrakte Edilebilir ve Sızabilir Elementlerin Tayini – ISO 10993-18 / ISO 10993-12 / ISO 10993-17 / ISO 17294-1 & 2
Tıbbi cihazlardan salınabilecek metal ve inorganik elementlerin belirlenmesi, biyouyumluluk ve toksikolojik güvenlik açısından kritik öneme sahiptir. ISO 10993-12 ekstraksiyon koşullarını, ISO 10993-18 kimyasal karakterizasyonu, ISO 10993-17 toksikolojik risk değerlendirmesini tanımlar. ISO 17294-1 & 2 ise ICP-MS ile elementlerin nicel analiz yöntemlerini belirtir. Bu test, cihazdan hastaya geçebilecek element kaynaklı riskleri kontrol altına alır.
Ekstrakte Edilebilir ve Sızabilir Anyon ve Katyonların Tayini – İyon Kromatografisi (IC)
ISO 10993-18 | ISO 10993-12 | ISO 10993-17 | TS EN 10304-1
Tıbbi cihazlardan salınabilen klorür, nitrat, sülfat gibi anyonlar ile sodyum, potasyum, kalsiyum gibi katyonların tespiti, iyon kromatografisi (IC) ile gerçekleştirilir. ISO 10993-12 ekstraksiyon koşullarını, ISO 10993-18 kimyasal karakterizasyonu, ISO 10993-17 toksikolojik değerlendirmeyi tanımlar. TS EN 10304-1, IC yöntemi ile inorganik iyonların analitik doğruluğunu standardize eder.
Sızdırmazlık Testi – ASTM F1929 Metot A
ASTM F1929 Metot A, medikal paketlerin (Tyvek®, blister, steril bariyer sistemleri) sıvı penetrasyon yöntemiyle sızdırmazlığının değerlendirilmesini sağlar. Testte, paket içine renkli indikatör çözeltisi uygulanır ve sızma olup olmadığı görsel olarak kontrol edilir. Mikrosızıntıları tespit etmek için hızlı, tahribatsız ve duyarlı bir yöntemdir. Steril bariyer bütünlüğünü doğrulamada yaygın olarak kullanılır.
Protein Miktar Tayini – BCA Protein Assay Kit Yöntemi
BCA (Bicinchoninic Acid) Protein Assay yöntemi, biyolojik numunelerdeki toplam protein miktarını kolorimetrik olarak belirlemek için kullanılır. Bakır iyonlarının proteinlerle reaksiyonu sonucu oluşan mor renkli kompleks, 562 nm’de spektrofotometrik olarak ölçülür. Yüksek doğruluk, deterjan toleransı ve geniş ölçüm aralığı nedeniyle biyomedikal analizlerde yaygın şekilde tercih edilir.
İletişim Bilgileri
